Przytulia (Galium)

Przytulia (Galium) to rodzaj ziół obejmujący wiele gatunków o podobnym wyglądzie i właściwościach. Najbardziej znane i wykorzystywane leczniczo są trzy gatunki: przytulia właściwa (Galium verum), przytulia miękka (Galium mollugo) oraz przytulia serowarska (ludowa nazwa Galium verum ze względu na zdolność ścinania mleka). Zioła te są znane przede wszystkim ze swojego oczyszczającego działania na układ limfatyczny, skórę, drogi moczowe i tarczycę. W tym artykule dowiesz się, jak je rozpoznać, gdzie ich szukać i jak wykorzystać dla zdrowia.

Charakterystyka i występowanie

Przytulie to delikatne, płożące się lub wznoszące się byliny z rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Mają cienkie, kanciaste łodygi, które dzięki drobnym haczykom na liściach i łodygach przyczepiają się do otoczenia. Liście wyrastają w okółkach i są wąskie, lancetowate. Kwiaty są drobne, zwykle białe (Galium mollugo) lub żółte (Galium verum), zebrane w gęste wierzchotki. Kwitną od czerwca do sierpnia.

Rośliny rosną na łąkach, miedzach, pastwiskach, skrajach dróg i lasów. Preferują stanowiska słoneczne, przepuszczalne i lekko zasadowe gleby. Wszystkie trzy gatunki są szeroko rozpowszechnione na terenie całej Polski.

Właściwości lecznicze

Przytulie zawierają glikozydy irydoidowe, garbniki, flawonoidy, saponiny, kumaryny i kwasy organiczne. Wykazują silne działanie oczyszczające i przeciwzapalne. Najczęściej stosuje się je:

• Na układ limfatyczny – wspomagają przepływ limfy, usuwanie toksyn i zmniejszanie obrzęków
• Na tarczycę – korzystnie wpływają na funkcjonowanie gruczołu tarczowego, zwłaszcza przy jego powiększeniu lub podrażnieniu
• Na drogi moczowe – wspierają wydalanie moczu, łagodzą stany zapalne pęcherza i nerek
• Na skórę – pomagają przy egzemach, łuszczycy, obrzękach i trudno gojących się ranach
• Na trawienie – działają łagodnie detoksykująco, wspierają pracę wątroby i pęcherzyka żółciowego

Przytulie najczęściej stosuje się w formie naparu, nalewki lub świeżego soku. Można je również stosować zewnętrznie jako okłady, kąpiele czy maści.

Ciekawostki o przytulii

• Galium verum dawniej wykorzystywano jako naturalny środek do ścinania mleka przy produkcji sera – stąd nazwa „serowarska”
• Liście i łodygi mają drobne haczyki, które pozwalają roślinie przyczepiać się do ubrań lub sierści zwierząt
• W starożytnej medycynie była stosowana jako „zioło oczyszczające” – oczyszczała krew, wątrobę, skórę i limfę
• We Francji i Anglii suszoną przytulię wkładano do poduszek dla spokojnego snu

Zbiór i przetwarzanie

Zbiera się kwitnące ziele – czyli górną część rośliny z liśćmi i kwiatami, w czasie kwitnienia (czerwiec – sierpień). Zbiór przeprowadza się przy suchej pogodzie, najlepiej rano. Rośliny należy zbierać z czystych stanowisk, z dala od dróg i pól opryskiwanych chemią.

• Ziele suszy się w cieniu, w przewiewnym miejscu, w cienkiej warstwie
• Po wysuszeniu ma delikatny zapach i jasnozielony do żółtawego kolor
• Stosuje się je w formie herbaty, nalewki, okładów, maści lub świeżego soku
• Świeży sok uzyskuje się przez wyciskanie – spożywa się go krótkotrwale, po łyżeczce

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy można pić herbatę z przytulii codziennie?

Tak, podczas kuracji oczyszczającej lub przy problemach z układem limfatycznym i moczowym. Zaleca się pić przez 2–3 tygodnie, a następnie zrobić przerwę.

2. Czy przytulia jest bezpieczna dla dzieci?

W małych dawkach i przy krótkotrwałym stosowaniu tak – np. jako herbata przy obrzękach lub podrażnionej skórze. Dla dzieci poniżej 3 lat nie zaleca się stosowania bez konsultacji z lekarzem.

3. Czy przytulia pomaga przy powiększonej tarczycy?

Tak, tradycyjnie stosuje się ją jako wsparcie przy problemach z tarczycą – szczególnie przy obrzękach lub nadczynności. Często łączy się ją z innymi ziołami, np. melisą lub dziurawcem.

4. Jaka jest różnica między przytulią miękką a właściwą?

Przytulia właściwa (Galium verum) ma żółte kwiaty i przyjemny zapach, była używana także jako środek serowarski. Przytulia miękka (Galium mollugo) ma białe kwiaty, delikatniejszy wygląd i podobne działanie. W praktyce często stosuje się je razem.

5. Czy przytulia pomaga przy egzemach?

Tak, zwłaszcza w formie okładów lub maści. Ma działanie przeciwzapalne, oczyszcza skórę i wspomaga gojenie drobnych ran i wyprysków.

Przytulie to wyjątkowe zioła o delikatnym, ale skutecznym działaniu na cały organizm. Wspierają oczyszczanie, równowagę i regenerację ciała, dlatego zasługują na miejsce wśród sprawdzonych roślin leczniczych z naszych łąk i skrajów lasów.