Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) to niepozorna, lecz niezwykle cenna roślina lecznicza, znana wielu osobom raczej jako uciążliwa pokrzywa. Choć parzy, jej właściwości lecznicze są bardzo silne i od wieków wykorzystywane w ziołolecznictwie. Zawiera mnóstwo witamin, minerałów i substancji wspierających oczyszczanie organizmu, krwiotwórczość, przemianę materii oraz odporność. W tym artykule dowiesz się, jak bezpiecznie zbierać, przetwarzać i stosować pokrzywę dla zdrowia.

Charakterystyka i występowanie

Pokrzywa zwyczajna to wieloletnia bylina z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Dorasta do wysokości 50–150 cm, ma czworokątną łodygę i naprzeciwległe, piłkowane liście. Cała roślina pokryta jest parzącymi włoskami, które po dotknięciu uwalniają kwas mrówkowy i powodują podrażnienie skóry.

Rośnie na wilgotnych i bogatych w azot glebach, najczęściej przy płotach, drogach, na rumowiskach, w ogrodach, lasach i nad brzegami rzek. Jest szeroko rozpowszechniona w całej Polsce. Ma zdolność regenerowania gleby i jest wskaźnikiem żyznych stanowisk.

Właściwości lecznicze

Pokrzywa jest bogata w chlorofil, witaminę C, K, B2, beta-karoten, żelazo, wapń, krzem, magnez, potas, flawonoidy, garbniki i liczne enzymy. Działa wszechstronnie na organizm i stosuje się ją głównie:

• Do oczyszczania krwi – wspomaga usuwanie toksyn, oczyszcza krew i poprawia przemianę materii
• Na krwiotworzenie – dzięki dużej zawartości żelaza jest pomocna przy anemii, zmęczeniu i osłabieniu
• Na drogi moczowe – działa moczopędnie, pomaga przy stanach zapalnych pęcherza, nerek i prostaty
• Na stawy i reumatyzm – łagodzi bóle, usuwa nadmiar wody i toksyn z organizmu
• Na trawienie – wspomaga pracę wątroby, woreczka żółciowego, żołądka i jelit
• Na włosy i skórę – stosowana zewnętrznie pomaga przy łupieżu, wypadaniu włosów i egzemach

Najczęściej pije się ją w postaci herbaty, stosuje się jako nalewkę, wywar do włosów lub jako składnik wiosennych kuracji oczyszczających. Młode liście można też spożywać jako warzywo – w zupach, omletach czy pesto.

Ciekawostki o pokrzywie

• W przeszłości uważano ją za roślinę ochronną – zawieszona przy wejściu miała odpędzać zło i złe duchy
• W starożytnym Rzymie stosowano ją jako rozgrzewający okład przy bólach mięśni i stawów
• Jest ważną rośliną dla motyli – niektóre gatunki, jak np. rusałka pawik, składają na niej jaja
• Świeży sok z liści służy jako naturalny nawóz i wzmacniacz roślin w ogrodach

Zbiór i przetwarzanie

Zbiera się przede wszystkim młode wierzchołki liści i ziele, najlepiej wiosną (kwiecień–czerwiec), kiedy roślina ma największą moc. Korzeń zbiera się jesienią lub wczesną wiosną. Podczas zbioru zaleca się używanie rękawiczek, aby uniknąć podrażnień skóry.

• Liście i ziele suszy się w cieniu, w przewiewnym miejscu, rozłożone cienką warstwą
• Po wysuszeniu zachowują zielony kolor i delikatny trawiasty zapach
• Korzeń suszy się w temperaturze do 40 °C, po oczyszczeniu i pokrojeniu na mniejsze kawałki
• Pokrzywę przetwarza się jako herbatę, nalewkę, wyciąg do włosów, proszek w kapsułkach lub świeży sok

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy mogę pić herbatę z pokrzywy codziennie?

Tak, ale zaleca się stosowanie jej w formie kuracji – np. przez 2–3 tygodnie, a następnie zrobić przerwę. Długotrwałe spożywanie bez przerw nie jest zalecane ze względu na silne działanie na metabolizm i drogi moczowe.

2. Czy pokrzywa nadaje się dla dzieci?

W małych dawkach – tak. Na przykład jako słaba herbata przy wiosennym zmęczeniu, braku apetytu lub przeziębieniu. Zawsze warto skonsultować się z pediatrą.

3. Czy można jeść pokrzywę?

Tak. Młode liście są świetne do wiosennej sałatki, zupy, pesto lub jako dodatek do potraw. Po sparzeniu tracą właściwości parzące.

4. Czy pokrzywa pomaga na wypadanie włosów?

Tak, wywar z pokrzywy to tradycyjny środek do płukania włosów. Wzmacnia cebulki, zmniejsza łupież i wspomaga wzrost włosów.

5. Czy pokrzywa pomaga przy anemii?

Tak, zawiera żelazo i substancje wspomagające jego wchłanianie. Jest pomocna przy niedokrwistości i ogólnym osłabieniu, szczególnie na wiosnę.

Pokrzywa zwyczajna to jedna z najcenniejszych roślin naszej przyrody. Choć uznawana za chwast, jej właściwości lecznicze są nieocenione. Przy odpowiednim stosowaniu może znacząco wspierać zdrowie, oczyszczanie organizmu i dodać nowej energii.